Hoe er vandaag over migratie en vluchtelingen gesproken wordt, is ver weg van feiten en menselijkheid. De stemmingmakerij rond migratie baart ons zorgen.
“Vind jij mij angstaanjagend?” vraagt een jonge vrouw die enkele jaren geleden uit Turkije naar België kwam. Enigszins mistroostig verwijst ze naar de resultaten van de ‘angsten-enquête’ die HUMO en De Morgen niet zo lang geleden afnamen bij 1.000 Vlamingen.
Niet onverwacht prijkt ‘oorlog, terreur en internationale veiligheid’ (83%) dit jaar op 1 als bron van onrust, op de voet gevolgd door ‘stijgende prijzen/financiële zekerheid’ (77%), ‘gezondheid’ (74%), ‘de politieke situatie hier en elders’ (72%) en ‘klimaatverandering en natuurrampen’ (72%).
‘Vluchtelingen en migratie’ staat (met 70%) niet in de top 5, en is eigenlijk maar één van de vele angsten en zorgen, die mensen hebben. Maar onder het argument van ‘grootste stijger’ werd deze wel uitgespeeld in de artikels errond. Ook 'De Stemming' (de enquête bij 2.000 Vlamingen van VRT en De Standaard ) benadrukt dat de Vlaming wakker ligt van migratie (22%), nipt gevolgd door economie (koopkracht) (20%) als 'top of mind'. 78% ziet migratie dus niet spontaan als het grootste probleem.
De stemmingmakerij rond migratie baart ons de grootste zorg, bij Amal. Hoe er vandaag over migratie en vluchtelingen gesproken wordt, is ver weg van feiten en menselijkheid.
Want de officiële Vlaamse bevragingen van 2023 (bij meer dan 135.000 inwoners!) tonen dat de houding tegenover migratie en diversiteit net wel positief is. 77% van Vlamingen (in Gent is dat 82%) staan neutraal tot positief tegenover diversiteit op basis van herkomst; én de cijfers zijn bovendien gestegen tegenover 2020. 64% van de Gentenaars ziet mensen van andere herkomst als een verrijking. Slechts 11% is het daar niet mee eens.
Deze brede bevraging toont trouwens ook dat op plekken waar er vaker contact is met mensen met verschillende herkomst, de appreciatie voor elkaar ook hoger is. Dat is trouwens in heel Europa zo: in landen waar er weinig immigratie – en dus weinig contact – is, is de houding negatiever en omgekeerd.
Werk is de hoofdreden van migratie. Migratie volgt, met enige vertraging, de economische conjunctuur. Dat toont jarenlang wetenschappelijk onderzoek (vb. het spraakmakend werk van Hein de Haas “Hoe migratie echt werkt”), inclusief de cijfers voor Vlaanderen en België. Vandaag hebben onze bedrijven een hoge nood aan arbeidskrachten. Er is een structurele arbeidskrapte. Voor elke vijf mensen die met pensioen gaan, komen er slechts vier in de plaats. Er zijn maar rond de 2 werkzoekenden per vacature, wat historisch laag is. De VDAB telt voor 2024 al 241 knelpuntberoepen. En dat is zowel voor kort-, midden- als langgeschoolden. Migratie is broodnodig om onze economie én samenleving nu en in de toekomst te laten draaien: de mensen zijn nodig in de zorg, transport, voeding, huishoudelijk werk, horeca, onderwijs, kinderopvang …
We zijn al decennia een immigratieland. Er is ook helemaal geen massamigratiestroom of invasie bezig. Zoals expert Hein de Haas het stelt: ”Wie minder migratie wil, moet kiezen welke bedrijven dicht moeten.”
Bij Amal zien we elke dag de vele inspanningen die nieuwkomers leveren om te integreren. Zij willen aan de slag, zo snel mogelijk financieel onafhankelijk zijn en hun talenten, kennis en opleiding(en) optimaal inzetten in hun nieuwe thuisland. Maar dat blijkt niet altijd zo simpel. Dat zegt ook een recent OESO-rapport. We slagen er in Vlaanderen onvoldoende in om mensen aan de slag te krijgen, op het juiste niveau en in duurzame jobs. Dat is essentieel voor hen én voor onze economie en samenleving. Verpleegkundigen staan in de nachtshift te poetsen of pakketjes in te pakken, terwijl ziekenhuispersoneel schreeuwt om ‘meer handen aan het bed’.
De werkzaamheidsgraad van mensen met migratieachtergrond stijgt gelukkig wel. Mannen uit een land binnen de EU werken zelfs meer dan Belgische mannen (85,5% vs. 78,8%), mannen van buiten de EU komen elk jaar dichter (73,4% vs. 78,8%). Ook vrouwen van EU-herkomst dichten gaandeweg de kloof (70,6% vs. 74,9%). Het is bij vrouwen van buiten de EU dat je een duidelijk verschil ziet: 47,9% vs. 74,9%. Dat is dus veel gerichter om op te werken. (cijfers van 2021)
De oplossing om de werkzaamheidsgraad te verhogen, vergt inspanningen van de mensen zelf, maar ook van de héle samenleving. Veel werkgevers doen inspanningen. Ze doen aanpassingen op de werkvloer, maar er is nood aan een duidelijk beleid inclusief ondersteuning.
Ondersteuning in het traject van mensen met een migratieachtergrond naar werk (VDAB, OCMW , agentschappen Integratie & Inburgering ...) moet (taal)toegankelijk zijn en op maat van elk individu. Eerder verworven competenties of diploma’s moeten vlotter erkend worden, opleidingen moeten worden aangepast. Er moeten voldoende betaalbare, toegankelijke en flexibele kinderopvangplaatsen zijn enzovoort.
De correcte feiten, cijfers en duiding bereiken zelden het maatschappelijke debat. Veel mensen staan positief tegenover migratie en een samenleving in diversiteit. Angst en bezorgdheid mogen we vooral niet wegwuiven, maar voor echte beleidsoplossingen is het wel belangrijk te zoeken naar de échte oorzaken in plaats van telkens ‘migratie’ als makkelijke zondebok aan te wijzen.
Want de kern van het debat ligt elders. De lijn ligt niet tussen mensen ‘van hier’ en mensen ‘van elders’. De diepere uitdaging ligt vaak in de maatschappelijke segregatie tussen haves en have-nots, tussen kansrijk en kansarm: de precaire voorwaarden van ‘lage’ jobs. Onvoldoende, dalende voorzieningen in kinderopvang en sociaal wonen (6% van de Belgische woonruimte wordt sociaal verhuurd, in vergelijking met 29% in Nederland en 24% in Zweden en Oostenrijk), … in combinatie met een streng, verplichtend en uitsluitend beleid zetten net de kwetsbaren in de kou, ongeacht hun herkomst. Dat alles zorgt bovendien voor een groeiende druk op eerstelijnsmedewerkers, hulpverleners, en het sociale middenveld.
Het klinkt aantrekkelijk simpel maar het is fout om een makkelijk te onderscheiden groep mensen aan te duiden als de zondebok en die groep bovendien constant te ontmenselijken (Massamigratie! Invasie! Omvolking!). Dat is demagogisch, angstaanjagend en vernederend.
Want het ís niet ‘de schuld van migranten en vluchtelingen’. Integendeel. Nieuwkomers komen naar ons land om een beter leven op te bouwen, terwijl onze bedrijven en voorzieningen zoeken naar extra werknemers. Die optelsom is snel gemaakt.
Bij Amal maken we elke dag samenleven in diversiteit (en de economische, culturele en sociale voordelen ervan) tastbaar met en voor elke Gentenaar in alle diversiteit. Alles start met menselijk contact, goede wil en inspanning van iedereen. Want samenleven in diversiteit gaat beter ‘amal’ samen.
Je wil graag meer weten over racisme en discriminatie, maar je weet niet zo goed waar te beginnen. Onze collega’s Nassira, Leen en Paul vertellen je over hun favoriete boek, video en podcast.
Hoe praat je als volwassene met kinderen over discriminatie of racisme? Vanaf welke leeftijd praat je met kinderen over racisme? Aan de hand van deze vijf stellingen krijg je tips om het gesprek aan te gaan.
Hoe zorg je er als eventplanner voor dat iedereen zich welkom voelt? Dat je event de diversiteit in onze samenleving weerspiegelt van begin tot eind? Deze tien tips helpen je op weg om een inclusief evenement te organiseren. Je bereikt niet enkel meer mensen, maar verbindt ze ook met elkaar.